Fakt, że wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają własnym majątkiem za zobowiązania spółki jest wręcz powszechnie znany. Czy oznacza to, że w przypadku braku możliwości wyegzekwowania zobowiązania od samej spółki nie mamy już żadnej możliwości obrony swoich praw? Na te pytanie postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Istota spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest najczęściej występującą w Polsce spółką handlową. Istotą tej formy prowadzenia działalności gospodarczej, rozróżniającą ją od spółek osobowych, jest wyłączenie odpowiedzialności wspólników za zobowiązanie spółki. Za wszelkie jej zobowiązania odpowiada swoim majątkiem sama spółka. Ten fakt może stanowić o popularności spółki z o.o. wśród polskich przedsiębiorców, ponieważ w razie niepowodzenia, jako wspólnicy nie odpowiadają oni swoim majątkiem za zobowiązania spółki.
Gwarancja wykonania zobowiązania przez spółkę
Jednakże to, co jest zaletą spółki z o.o. dla jej wspólników, wcale nie musi być zaletą dla kontrahentów spółki. Warto podkreślić, że minimalny, wymagany przepisami Kodeksu spółek handlowych kapitał zakładowy spółki z o.o. wynosi 5.000 zł. Biorąc pod uwagę, że kwota ta jest niewiele wyższa od średniego wynagrodzenie brutto w naszym kraju, trudno uznać ją za odpowiednią gwarancję, że spółka spłaci swoje należności.
Artykuł 299 Kodeksu spółek handlowych
Co, jeżeli naszym dłużnikiem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, od której nie możemy wyegzekwować należności? Czy to już koniec i jesteśmy na straconej pozycji?
Na ratunek przychodzi nam artykuł 299 Kodeksu spółek handlowych, który w § 1 stanowi, że w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, członkowie jej zarządu odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki.
Zakres podmiotowy i przedmiotowy art. 299 Kodeksu spółek handlowych
Solidarność zobowiązania oznacza, że jego wykonania możemy domagać się wedle własnego wyboru, w całości lub w części, od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Należy podkreślić, że zgodnie z poglądami prezentowanymi zarówno w nauce prawa jak i w orzecznictwie sądowym, na mocy art. 299 § 1 KSH, za zobowiązania spółki odpowiadają wszyscy członkowie zarządu spółki od momentu powstania zobowiązania. Oznacza to, że wykonania zobowiązania możemy domagać się od każdego członka zarządu, który pełnił swoją funkcję w czasie istnienia zobowiązania, a nie tylko od osób należących do aktualnego zarządu spółki z o.o.
Co więcej, w doktrynie i judykaturze, wskazuje się, że od członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością możemy domagać się zapłaty nie tylko głównej należności, ale także odsetek oraz kosztów prowadzenia postępowania przeciwko spółce.
Wykazanie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce
Trzeba pamiętać, że warunkiem koniecznym dla możliwości domagania się wykonania zobowiązania spółki z o.o. przez członków jej zarządu jest wykazanie bezskuteczności egzekucji wobec spółki. O sposób, w jaki należy tego dokonać, toczą się spory wśród prawników. W dyskusji pojawiają się głosy, że bezskuteczność egzekucji może być wykazana w dowolny sposób. Oznacza to, że wszczynanie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce, w uzasadnionych przypadkach, może nie być konieczne. Jednakże najbezpieczniejszą formą wykazania bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce jest postanowienie o umorzeniu postępowania przeciwko spółce z powodu bezskuteczności egzekucji, wydane przez Komornika Sądowego. Najbezpieczniejszą, ponieważ najtrudniejszą do zakwestionowania przez sąd.
Właściwość miejscowa sądu w postępowaniu przeciwko członkowi zarządu spółki.
Problematyczna jest również kwestia właściwości miejscowej sądu w postępowaniu na podstawie art. 299 KSH – czy powództwo należy wytoczyć przed sąd właściwy dla siedziby spółki czy sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego członka zarządu? Moim zdaniem, należy w tej kwestii przyjąć wykładnię systemową i stwierdzić, że ochronie interesów wierzyciela lepiej sprzyja zasada, że powództwo wnosimy do sądu właściwego dla siedziby spółki, ponieważ to ze spółką zawieraliśmy umowę, a nie z członkami zarządu.
Obrona członka zarządu przed odpowiedzialnością na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych
Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania spółki z o.o., w przypadku bezskuteczności egzekucji wobec spółki, nie jest jednak bezwarunkowa. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
Pomoc prawna KWLAW
Podsumowując, art. 299 KSH, poprzez ustanowienie instytucji subsydiarnej odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o., stanowi duże udogodnienie dla każdej osoby nie mogącej wyegzekwować wykonania zobowiązania przez spółkę z o.o. Do skutecznego wyegzekwowania wykonania zobowiązania spółki z o.o. przez członka jej zarządu, konieczna może się jednak okazać pomoc profesjonalnego pełnomocnika. Prawnicy Kancelarii Adwokackiej Kramer i Wspólnicy posiadają doświadczenie w prowadzeniu postępowań na podstawie art. 299 KSH. Oferujemy także pomoc członkom zarządu, próbującym obronić się przed bezpodstawnymi roszczeniami. Osoby zainteresowane współpracą z naszą Kancelarią zachęcam do kontaktu ze wspólnikiem KWLAW – adwokat Anną Wołczkiewicz.